Wanneer gebruik je welke (gas)brander

Je wilt gaan koken op vakantie. Dit ga je doen op een kooktoestel. Afhankelijk hoe je resit, waar je bent en wat je wil gaan koken is er volop keuze uit de verschillende soorten kooktoestellen en branders. Waar moet je beginnen met zoeken? Aan de hand van dit blog proberen we je op het juiste been te zetten. Bij vragen mag je ons altijd contacten of gezelliger nog, kom ons bezoeken in de winkel in Ermelo.

Je wilt op vakantie en hebt een brander nodig

Je wilt op vakantie en hebt een brander nodig? Dan zijn er natuurlijk een aantal dingen die je je van tevoren af kunt vragen voordat je een brander aanschaft. De plaats van bestemming en de landen waar je doorheen reist hebben namelijk een grote invloed op welke brander je überhaupt gebruiken kunt. Dit in verband met het te verkrijgen van de verschillende brandstoffen. Daarnaast is het handig om vast te bedenken wat voor soort maaltijden je graag wilt gaan koken. Als je gaat voor een heus 5 sterren arrangement op de camping dan is het wellicht aan te raden een wat groter kookoppervlak mee te nemen. Wanneer je voor echt basic gaat en juist moet letten op grootte en gewicht van een brander dan wil je juist een zo'n compact mogelijke unit meenemen.

Wat voor iedere brander zal gelden is dat het gebruik van een brander altijd in de buitenlucht moet gebeuren. Dit is voornamelijk goed voor de zuurstof die nodig is voor een goede verbranding en zo voorkom dat je eventueel onverbrande goedjes te veel in ademt. En je wilt natuurlijk niet per ongeluk je hele tent schade ondervindt van jouw kookkunsten. Brandgaatjes en of vet spetters.

De vertrouwde gasbrander

Zoals de naam wellicht al doet suggereren is dit een brander die uitsluitend op gas werkt. Er zijn drie verschillende manieren om een gasblikje aan te sluiten op je gasbrander, dit is geheel afhankelijk van de brander die je kiest. Zo heb je blikjes met een soort bajonet aansluiting, deze zijn doorgaans alleen van Campingaz te verkrijgen en ook alleen op hun branders te gebruiken. De 'rest’ van de gasbranders werken eigenlijk allemaal op blikken met een schroefdraadaansluiting. Ook heb je nog de prikblikken. Bij deze blikjes wordt het ventiel doorgeprikt door een naald in de brander. Ook hiervoor heb je dus een specifieke brander nodig.

Het koken op gas is het meest simpel en het meest gebruikt in Europa. Alle soorten gasblikjes zijn overal goed verkrijgbaar wat het aantrekkelijke maakt om op deze manier te gaan koken. Daarnaast is de werking van een gasbrander het meest makkelijk. Simpelweg een blik eronder klikken, schroeven of prikken, kraan opendraaien, vlammetje erbij en gaan met die handel. Het kost al met al weinig inspanning om de boel aan de spreekwoordelijke praat te krijgen en de gasbrander vergt weinig tot geen onderhoud. Dit komt omdat de verbranding van gas doorgaans het minst vervuilend is voor je brander. Het enige waar rekening mee gehouden moet worden is dat je natuurlijk altijd genoeg gas bij je moet dragen om niet met een halfgekookte maaltijd toch met tranen in de ogen richting de dichtstbijzijnde snackbar te moeten hollen.

Wanneer gebruik je een gasbrander

Voor een gemiddelde kampeertrip is de gasbrander een goede keus. Hierbij gaan we ervan uit dat een gemiddelde kampeervakantie binnen Europa plaatsvindt. Binnen Europa zijn namelijk alle soorten en maten gasblikjes goed te verkrijgen, soms zelfs in de grotere supermarkten (bijvoorbeeld een Hypermaché in Frankrijk). De gasbranders zijn doorgaans heel compact op te bergen en mee te nemen waardoor dit ook een goede keus is voor eenieder die met niets meer dan een rugzak op pad wil gaan. Het enige waarmee rekening gehouden moet worden is dat wanneer je je op grote hoogte bevind je eigenlijk niets meer hebt aan je gasbrander omdat door het drukverschil de brander niet meer goed zal werken.

Voordelen:

Makkelijk in gebruik
In de meeste gevallen ook lichtgewicht
Weinig tot geen onderhoud nodig

Nadelen:

Gasblikjes zijn buiten Europa minder goed verkrijgbaar
Altijd afval bij een leeg blikje
Veel volume op een lange reis

Benzinebranders

Dit zijn branders die uitsluitend werken op benzine, oftewel vloeibare brandstoffen. Vaak wordt de vraag gesteld: kan ik er dan ook euro 95 in gebruiken? Dit is inderdaad mogelijk. Deze benzinebranders vergen iets meer voorbereiding dan de bovengenoemde gasbranders maar als ze eenmaal aangewakkerd zijn werken ze vaak ‘beter’ dan gasbranders. Bij een benzinebrander heb je altijd een brandstoffles met pomp nodig (pomp zit altijd inbegrepen bij benzinebranders). In de fles wordt de benzine op druk gepompt waarna het door de brandstofleiding naar de sproeikop gebracht wordt. Bij de sproeikop wordt een vlammetje gehouden zodat de vloeistof kan ontbranden waardoor je je potje kunt koken. Deze branders kosten vaak iets meer voorbereidingstijd omdat de boel op de druk gepompt moet worden, en de brander moet eerst goed voorverwarmd worden.

De beste brandstof die men kan gebruiken voor dergelijke branders is overigens niet simpelweg benzine van de pomp. Brandstoffen als Coleman Fuel of MSR Powerfuel zijn hiervoor altijd geschikter. Het grote verschil tussen deze liquide brandstoffen en benzine van de pomp, is dat er bij autobenzine altijd additieven in zitten die het behoud en de levensduur van de verbrandingsmotor op een positieve manier beïnvloeden.

Deze additieven (bijvoorbeeld anti-klop middel) heb je voor je een pits brandertje natuurlijk niet nodig dus deze zijn weggelaten in de speciale fuels van o.a. Coleman en MSR, daarnaast hebben deze fabrikanten er een soort anti-roest middeltje doorheen gedaan. Dit zorgt voor een schonere verbranding waardoor er minder afvalstoffen overblijven na de verbanding. Hierdoor is het minder schadelijk voor mens en milieu om Liquid Fuel te gebruiken en is het een stuk beter voor je brander, want minder verstoppingen dus minder onderhoud.

Afhankelijk van de soort brandstof die je wil gaan gebruiken moet je ook de sproeikop aanpassen. Bij de meeste branders worden er verschillende bijgeleverd.

Benzinebranders hebben wel af en toe een schoonmaakbeurt nodig. Meestal gebeurt dit net voor en net na de kampeer trip. Dit omdat het verbanden van benzine nooit vlekkeloos is. Dit kan ervoor zorgen dat leidingen of de sproeierkop verstopt raakt waardoor de brander niet meer goed zal werken. Bij de meeste benzinebranders zit een kleine onderhoudskit waarmee je de boel uit elkaar kan halen, bijna ieder onderdeel is los te halen, om de brander zo grondig mogelijk te reinigen.

Wanneer gebruik je een benzinebrander

Zeker wanneer je van plan bent om buiten Europa te gaan reizen is het aan te raden om voor een benzinebrander te kiezen. Dit omdat benzine, diesel of kerosine in principe altijd en overal in de wereld te verkrijgen zijn. Nogmaals, het gebruik van autobenzine is mogelijk maar vergt extra schoonmaakbeurten. Ook wanneer je van plan bent de hoogte op te zoeken is een benzinebrander een betere keus ten opzichte van een gasbrander. Benzinebranders werken namelijk op hoogte vrijwel net zo goed als wanneer je op zeeniveau bent. Dit maakt het een populaire brander voor mensen die veel in de bergen trekken.

Voordelen:

Op verschillende vloeibare brandstoffen te gebruiken
Kan bijna overal in de wereld gebruikt worden
Gaat bij goed gebruik en onderhoud lang mee

Nadelen:

Vraagt veel onderhoud (afhankelijk van de brandstof)
Je pannen worden zwart (roet)
De brander is relatief moeilijk te regelen

Multifuel brander, de alleskunner

De multifuel brander is eigenlijk de alleskunner onder de branders. Je kunt zowel gebruik maken van gas als van vloeibare brandstoffen. Afhankelijk van de plek waar je heen gaat en de beschikbare brandstof kun je je brander zo aanpassen dat je altijd en overal kunt koken. Multifuel branders worden altijd geleverd met verschillende sproeikoppen, voor iedere brandstof is er een andere sproeikop nodig. In de beschrijving van een dergelijk apparaat staat altijd omschreven welke sproeier gebruikt moet worden in combinatie met de verschillende brandstoffen. Zo kun je er dus in alle delen van de wereld en op iedere hoogte gebruik van maken. Het enige waar op gelet moet worden is dat het gebruik van Campingaz blikken nooit mogelijk is. Campingaz kan alleen in combinatie met hun eigen branders gebruikt worden en zij produceren geen multifuel branders.

De twee grootste namen in de markt wat betreft deze branders zijn Primus en MSR. Hoewel alle type multifuel branders op dezelfde manier werken zitten er natuurlijk kleine verschillende tussen deze merken. Het is altijd aan te raden om je van tevoren goed te laten inlichten in een winkel of op het internet om het meeste uit je brander te kunnen halen.

Dit is dus eigenlijk de meest complete brander soort die te verkrijgen is. Het koken op vloeibare brandstoffen werkt uiteraard hetzelfde als bij de benzinebranders. Houdt dus rekening met wat meer onderhoud wanneer je van deze brandstoffen gebruik maakt. Een goede tip is om na gebruik van dikke vieze brandstof de boel goed schoon te branden met bijvoorbeeld Coleman Fuel en vergeet niet om de sproeikop te vervangen.

Wanneer gebruik je een multifuel brander

Als je flexibel wilt zijn in welke brandstoffen je kunt gebruiken is de multifuel brander een aanrader, denk bijvoorbeeld aan het maken van een wereldreis. Met een dergelijke brander ben je dus niet afhankelijk van één soort brandstof maar kun je letterlijk alles opstoken wat je maar tegenkomt. Let hierbij wel goed op dat hoe minder zuiver of schoon de brandstof is, hoe meer onderhoud het kost om de brander optimaal te laten werken. Voor een beginner is een multifuel brander wellicht iets te veel van het goede, maar voor een wat meer ervaren kampeerder of trekker is dit zeker een geschikte keus!

Voordelen:

Brand op meerdere soorten brandstoffen
Kan vrijwel overal ter wereld gebruikt worden
Voor alle soorten vakanties geschikt

Nadelen:

Vraagt veel onderhoud
Relatief makkelijk te wisselen tussen brandstof
Gasbranders zijn lichter van gewicht

Goed onderhoud voor een beter resultaat

Iedere brander heeft zo nu en dan wat onderhoud nodig. De gasbranders even daargelaten, daar hoeft vrijwel niets aan te gebeuren omdat de verbranding zo schoon is dat er bijna geen aanslag achter blijft.

Voor de benzine- en de multifuel branders geldt dat hoe smeriger de brandstof is, hoe meer onderhoud er nodig is. In vloeibare brandstoffen als Coleman Fuel of MSR Powerfuel zitten alleen de benodigdheden om een goede verbranding te krijgen. In autobenzine, diesel of kerosine zit natuurlijk een hoop troep wat je voor een kook brander eigenlijk niet nodig hebt. Deze stoffen zullen vaak niet volledig verbranden wat ervoor kan zorgen dat je brander verstopt raakt en dus niet meer optimaal zal werken. Qua problemen met dergelijke branders zijn er een aantal die wij vaak bij ons in de winkel tegen komen. Hieronder een aantal punten waarbij je op moet letten bij het gebruik van een benzine of multifuel brander.

Check altijd of er genoeg druk in de fles opgepompt is, desnoods een aantal keer extra pompen. Mocht het erop lijken dat er wel genoeg druk is, maar dit niet met de verwachte kracht uit de sproeier komt dan zou je de brandstofleiding en de sproeierkop schoon kunnen maken.

Ook komt het vaak voor dat men de multifuel of benzine brander niet genoeg voorverwarmd waardoor de vloeistof niet voldoende vergast om te kunnen ontbranden tot een mooie blauwe vlam. Je kunt beter iets te veel voorverwarmen dan iets te kort. Probeer dit thuis altijd goed uit voor je op reis gaat zodat je precies weet wat je moet doen.

Na het gebruik van een wat "viezere" brandstof (bijvoorbeeld euro 95) is het altijd aan te raden om de brander nog even schoon te branden met een schone vloeibare brandstof (Coleman Fuel of MSR Powerfuel). Door autobenzine of diesel te verbranden kan de brandstofleiding snel verstopt raken wat voor een onvolledige verbranding kan zorgen. Dit kan resulteren in hoge gele vlammen of zelfs een brander die niet meer aan wil. Omdat de leiding natuurlijk erg smal is kan deze makkelijk verstopt raken en kan het zelfs noodzakelijk zijn om na iedere dag van gebruik de boel uit elkaar te halen om de leiding schoon te maken.

Verstopte sproeier kop. In de sproeier zit maar een heel klein gaatje wat makkelijk verstopt kan raken. Wanneer je er zeker van bent dat er genoeg brandstof in de fles zit en er voldoende druk gepompt is, maar je toch merkt dat het niet krachtig genoeg uit de sproeier komt kan je altijd de sproeier even door prikken. Bij de MSR Whisperlite branders zit een interne doorprik naald in de brander, voor de Primus branders zou je de sproeier er even uit moeten schroeven om deze met de bijbehorende naald door te prikken.

Wat heel af en toe wel eens voor wil komen is een pomp die lek is. Vaak gaat het om een heel klein lek in een afdichtrubber wat ervoor kan zorgen dat je steeds druk verliest ook al blijf je als bezetene de boel op druk pompen tijdens het koken. Van alle branders kun je de pomp altijd helemaal uit elkaar halen. Check simpelweg of de rubberen ringen er nog proper uitzien en of deze nog lekker soepel en rubberig aanvoelen. Door intensief gebruik kan het zijn dat een rubber uitdroogt waardoor het niet meer goed afdicht, hierdoor kun je drukverlies krijgen.

Bij de meeste benzine of multifuel branders zit een kleine onderhoudskit waarmee je de meeste kleine problemen wel kunt tackelen. Mocht het toch blijken dat er een onderdeel vervangen moet worden dan is dit ook bijna altijd mogelijk. Dergelijke branders zijn er namelijk vaak op gemaakt om helemaal uit elkaar te kunnen halen.

Wat sowieso een goede tip is wanneer je een benzine of multifuel brander aanschaft, is om deze in ieder geval na je vakantie helemaal uit elkaar te halen en goed te reinigen. Dit zorgt ervoor dat je jaren gebruik kunt maken van je brander en je nooit met lauwe maaltijden zult zitten. Kortom, als je brander niet meer goed lijkt te werken is het altijd de moeite waard om deze goed na te lopen. Want definitief kapot gaan doen zulke branders zelden.

Alles kort samengevat op een rijtje

Gasbranders, verkrijgbaar in verschillende formaten maar veelal gemaakt om compact en licht in gewicht te zijn. Heeft een schone verbranding, dus weinig onderhoud. Werkt snel en simpel, alleen bij extreme temperaturen of op hoogte (in de bergen) heb je er niets aan. Goede keus voor een korte trip met genoeg voorraad, of een reis binnen Europa
Benzinebranders, werken op schone benzine of benzine van de pomp. Vergt wel wat oefening en onderhoud voor optimaal gebruik. Gemaakt voor trekking tochten die ook buiten Europa plaats kunnen vinden. Over het algemeen krachtiger dan de gemiddelde gasbrandertjes.
Multifuel branders, eigenlijk een benzinebrander en gasbrander in één. Meerdere brandstoffen kunnen dus gebruikt worden, van gasblikjes tot aan petroleum. Vergt oefening en vrij veel onderhoud voor optimaal gebruik. Geschikt voor reizen over de hele wereld. Zijn gemaakt om compact op te kunnen bergen en licht in gewicht te zijn.
Wil je nou voor grotere groepen mensen koken, doe dat dan gewoon op een 2 pits gastoestel. Is allemaal een stuk makkelijker en groter. De enige benzinebrander die twee pitten heeft is die Coleman Unleaded 2-Burner Stove. Werkt natuurlijk prima, maar voor een echt uitgebreide maaltijd is een gastoestel altijd makkelijker.